11 sách hay về bản chất con người nên đọc

11 sách hay về bản chất con người. Khuyên đọc quyển Những Quy Luật Của Bản Chất Con Người và Bay Trên Tổ Chim Cúc Cu.

Bay Trên Tổ Chim Cúc Cu

Mọi chuyện ở một trại tâm thần đầy quy tắc dường như đảo lộn khi McMurphy xuất hiện. Bất trị như một chú ngựa hoang, hắn vào viện để trốn án lao động khổ sai và không hề có ý định cứu thế.

Nhưng trong những ngày ở đó, cái phần tốt đẹp yêu tự do, thích tung hoành của hắn đã làm nên một cuộc cách mạng, tạo ra mối liên kết giữa những thân xác yếu ớt, những trí não bị tổn thương, nhắc họ nhớ về cá tính, về chính mình hoặc về những kẻ đã-từng-là-mình.

Sự nổi loạn đó thách thức trật tự đạo đức giả mà Liên hợp áp đặt. Cuộc chiến bất cân sức bắt đầu. Và rồi đúng như cuộc đời, kẻ yếu đã không thể thắng. McMurphy đã chết dữ dội như cách hắn sống, nhưng Liên hợp không giết được hắn, cũng không thể bắt hắn sống theo cách nó đặt ra..

Những Quy Luật Của Bản Chất Con Người

Robert Greene, tác giả rất được ưa chuộng do New York Times bình chọn của các tác phẩm 48 nguyên tắc chủ chốt của quyền lực; 33 chiến lược của chiến tranh; Nghệ thuật quyến rũ; Nguyên tắc 50 – không sợ hãi; Làm chủ bản thân đã được nhà xuất bản Trẻ lần lượt xuất bản, và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của bạn đọc.

Vẫn sử dụng thủ pháp luận cổ suy kim, trong tác phẩm mới nhất của mình, Những quy luật của bản chất con người, ông chuyển sang chủ đề hệ trọng nhất – thấu hiểu những thôi thúc và động cơ của mọi người, thậm chí cả khi họ không ý thức về chính mình.

Rút ra từ các ý tưởng và tấm gương của Pericles, Nữ hoàng Elizabeth I, Martin Luther King Jr., và nhiều người khác, Robert Greene chỉ cho chúng ta cách tách rời bản thân khỏi các cảm xúc của chính mình và làm chủ sự tự kiểm soát; cách phát triển sự cảm thông dẫn tới sự sáng suốt; cách nhìn xuyên qua chiếc mặt nạ của mọi người; và cách cưỡng lại sự phục tùng để phát triển nhận thức riêng biệt về mục đích của bạn. Dù là trong công việc, trong những mối quan hệ, hoặc trong việc định hình thế giới xung quanh bạn, Những quy luật của bản chất con người cung cấp các chiến thuật để thành công, tự hoàn thiện bản thân và phòng vệ.

Trong cuốn sách này, Robert Greene tìm cách… biến độc giả thành một ‘quan sát viên điềm tĩnh hơn và có đầu óc chiến lược hơn’, miễn nhiễm với ‘bi kịch cảm xúc’. Đó là những hứa hẹn khá cao, nhưng ngay cả những kẻ hoài nghi cũng sẽ trở thành những người tin tưởng sau khi đọc kỹ tác phẩm chỉnh chu của ông. Việc vượt qua ‘quy luật của sự thiếu sáng suốt’, chẳng hạn, dẫn tới khả năng ‘mở rộng tâm trí bạn ra trước những gì thật sự đang diễn ra, trái hẳn với những gì bạn cảm thấy’. Điều tra thận trọng của Robert Greene về cái tôi và xã hội sẽ mang tới cho độc giả trung thành một quan điểm mới mẻ và tràn đầy sức sống.

Hãy xem Những quy luật của bản chất con người là một dạng bảng mã để giải mã hành vi của mọi người – bình thường, lạ lùng, tiêu cực, toàn bộ các sắc thái. Mỗi chương xử lý một khía cạnh cụ thể hoặc quy luật cụ thể của bản chất con người. Chúng ta có thể gọi chúng là những quy luật ở chỗ, bên dưới tác động của những sức mạnh cơ bản này, con người chúng ta có khuynh hướng phản ứng theo những cách thức có thể dự đoán một cách tương đối. Mỗi chương chứa đựng câu chuyện về một cá thể hay một số cá thể điển hình vốn minh họa cho quy luật (một cách tiêu cực hoặc tích cực), cùng với những ý tưởng và chiến lược về cách xử lý đối với bản thân và những người khác dưới tác động của quy luật này. Mỗi chương kết thúc với một phần về cách chuyển hóa sức mạnh cơ bản này thành một thứ gì đó tích cực và hữu ích hơn, để chúng ta không còn là những nô lệ thụ động của bản chất con người, và có thể chuyển hóa nó một cách chủ động.

Làm ngơ trước những quy luật của bản chất con người là chuốc họa vào thân. Khước từ không chấp nhận bản chất con người đơn giản có nghĩa là bạn tự lao mình vào những khuôn mẫu nằm bên ngoài khả năng kiểm soát của bạn và vào những cảm giác hỗn loạn và bất lực. Thông qua tác phẩm, độc giả có thể nắm được “bí kíp” nhằm tối ưu thế mạnh, và giảm thiểu rủi ro trong đối nhân xử thế.

Về Bản Tính Người

Không một người nào thực sự quan tâm đến tương lai nhân lọai mà có thể bỏ qua cuốn sách Về bản tính người của E. O. Wilson.

Hành vi của con người có bị kiểm soát bởi di sản sinh học của giống loài không? Di sản này có khiến cho số phận loài người bị giới hạn không? Bằng trí tuệ sắc sảo và văn phong giản dị, nhà bác học nổi tiếng thế giới, hai lần đoạt giải Pulitzer đặt nghi vấn về nhiều ngộ nhận phổ biến hiện nay về hành vi của loài người, và tìm cách lý giải hành vi của loài người ừ góc độ sinh học, qua đó ông đề nghị chúng ta không xem loài người như một loài hoàn toàn ngoại lệ, cho dẫu con người đã đạt được những thành tựu lớn lao đến đâu và mặc dù có sự thiên vị tự nhiên do bởi bản thân chúng ta thuộc loài người.

Bản Chất Của Người

“Bây giờ, tôi xin được hỏi anh.

Như vậy, có phải con người là một sinh vật tàn nhẫn từ trong bản chất? Hay đó chỉ là những trải nghiệm phổ biến của chúng ta? Có phải chúng ta chỉ đang sống trong ảo tưởng về phẩm giá con người, còn thực ra bất cứ lúc nào, chúng ta cũng có thể biến thành một thứ chẳng là gì cả, thành sâu bọ, thành thú vật, thành một đống mủ dịch lẫn lộn? Bỉ sỉ nhục, bị bôi nhọ, bị tàn sát, phải chăng đó là bản chất của con người đã được chứng minh trong lịch sử?

Tôi đang chiến đấu. Ngày nào tôi cũng một mình chiến đấu. Tôi chiến đấu với nỗi nhục nhã vì mình đã sống sót, và vì mình vẫn còn đang sống tiếp. Tôi chiến đấu với sự thật rằng mình cũng là con người. Tôi chiến đấu với ý nghĩ rằng chỉ có cái chết mới là con đường duy nhất có thể kéo tôi thoát khỏi sự thật đó. Cùng là con người với nhau, anh có thể cho tôi một câu trả lời không?”

Bản chất của người, với sự kiện lịch sử Phong trào dân chủ Gwangju (1980) làm bối cảnh chính, được đánh giá là một trong những tiểu thuyết xuất sắc và giàu sức lay động nhất của Han Kang, được chính tác giả thừa nhận là “tác phẩm mà tôi không thể trốn tránh, không thể không viết, nếu không viết, không vượt qua, có lẽ tôi sẽ không thể đi tiếp đến bất cứ đâu.”

Mười Hai Học Thuyết Về Bản Tính Con Người

Những câu hỏi và tự vấn “Con người là gì?”, “Tôi là ai?”, “Từ đâu tới?”, “Đi về đâu?”, “Tôi có chỗ đứng nào trong trần gian này?”, “Tôi có cần thiết cho ai không?” vẫn thường được mỗi người tự đặt ra cho chính mình, ngay từ thời còn thơ trẻ, lúc dậy thì, tuổi trưởng thành, và cả khi ốm đau, bệnh tật, bị áp bức, bất công, đau khổ, sắp lìa đời.

Các truyền thống tôn giáo, các nền văn minh nhân loại, và cả những nghiên cứu khoa học – từ ngành vật lý thiên văn, cơ học lượng tử, sinh học xã hội, đến khoa học bộ não – cũng đã từng đưa ra những lý giải cho những câu hỏi và tự vấn nói trên.

Tập sách Mười Hai Học Thuyết Về Bản Tính Con Người là một tác phẩm mong ước đưa lại một số thông tin, suy tư, biện luận, nghiệm sinh về các vấn đề thiết yếu của con người nói trên, thông qua các truyền thống tôn giáo từ cổ thời đến hiện đại (Khổng giáo, Ấn Độ giáo, Phật giáo, Kitô giáo, Hồi giáo), thông qua các tư tưởng và trào lưu triết học (Platon, Aristoteles, Kant, Marx, Sartre), tâm lý học (Freud), và Học thuyết Tiến hóa (Darwin).

Điều đặc sắc của tập sách này là cố gắng liên kết lý thuyết với thực hành, tránh bỏ đến mức có thể những suy biện thuần túy hàn lâm trừu tượng cũng như những kỹ năng hành động thuần túy máy móc thực dụng. Sơ đồ thông tin và suy tư cơ bản của mỗi chương, mỗi học thuyết là: Sau khi trình bày những Bối cảnh siêu hình của thực tại và những quan niệm về Bản tính con người, các tác giả đã đưa ra hai tiết mục thực hành quan trọng, đó là việc Chẩn bệnh và Kê toa thuốc chữa trị.

Điều đặc sắc thứ hai của tác phẩm là tính suy tư có phê phán, và phê phán trong thịnh tình, chính trực, nhưng khách quan, khoa học không thiên vị, ngay cả đối với chính bản thân hoặc truyền thống tư tưởng hay tôn giáo ngàn đời của mình. Điều đặc sắc thứ hai này thật vô cùng quan trọng trong một thế giới cực đoan trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống cá nhân và xã hội hiện nay, thường bị chi phối bởi truyền thống, cơ chế, ý thức hệ, thiếu thông tin hay thông tin phiến diện, mặc cảm dồn nén chưa được tháo gỡ.

Khi Loài Vật Lên Ngôi

“Khi loài vật lên ngôi” – của Karel Čapek là một tác phẩm văn chương mang đầy tính tiên tri pha lẫn hài hước, châm biếm và phản biện xã hội cực kỳ sâu sắc; từ khoa học, nghệ thuật, giáo dục, kinh doanh, chính trị, chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa nô lệ, chủ nghĩa quân phiệt, pháp luật, tôn giáo, triết học, sự phân biệt chủng tộc, quyền lực báo chí, và mọi đặc điểm của bản chất con người mà ta có thể nghĩ đến, không gì thuộc về con người mà xa lạ với Karel Čapek!

Khi Karl Marx giải thích sự biến đổi xã hội, giải thích về sự phân chia giai cấp và để xây dựng một lý thuyết về lịch sử phát triển xã hội ông đã đưa ra 3 câu hỏi: – Tại sao xã hội lại biến đổi? – Xã hội biến đổi như thế nào? – Tương lai xã hội sẽ ra sao? Karel Čapek đã trả lời một cách sắc bén và đầy đủ những câu hỏi ấy. Không những thế ông còn viết lại được cả lịch sử tiến trình của văn minh và đưa ra được cả một dự báo mang tính tiên tri cho cả nhân loại. Như Milan Kundera từng nói “Khi loài vật lên ngôi sẽ không bao giờ rơi vào quên lãng… Čapek có lẽ là nhà văn châu Âu đầu tiên có những tác phẩm hình dung trước được viễn cảnh khủng khiếp của thế giới toàn trị.”

“Khi loài vật lên ngôi” còn là cảm hứng cho vô số tác phẩm lừng danh được xuất bản sau này, có thể liệt kê ra như: 1984 hay Animal farm của George Orwell; hay The Sirens of Titan, Harrison Bergeron của Kurt Vonnegut… và ngay cả ý tưởng Sinh sản đơn tính của khủng long trong Jurassic Park…

Ngoài ra, “Khi loài vật lên ngôi” là trường hợp tiên phong và độc đáo nhất trong tiểu thuyết về cả FORM và STYLE. Čapek đã đi trước thời đại trong việc sử dụng yếu tố thị giác để tạo thêm những tầng lớp ý nghĩa khác cho văn bản. Čapek là họa sĩ trước khi thành nhà văn kiêm nhà báo, và kỹ thuật đồ họa báo chí được Čapek khai thác triệt để trong “Khi loài vật lên ngôi” để tạo thành một hình thức anti-novel đi trước thời đại. Bản dịch Tiếng Việt đã được Tao Đàn trình bày theo đúng tinh thần trình diễn thị giác, tạo bất ngờ rất lớn cho người đọc.

Ghi Chép Dưới Hầm

Nếu Dostoyevsky tiếp tục trở thành một nhà văn, như Shakespeare, làm thay đổi nhận thức của chúng ta về con người, thì góc nhìn mới mẻ này bắt đầu trỗi dậy chính ở trong Bút ký dưới hầm, và nếu xem xét kỹ, chúng ta có thể thấy khám phá của ông vĩ đại như thế nào. Thất bại và bất hạnh đã khiến Dostoyevsky ở cách rất xa những người chiến thắng tự mãn và thế giới tinh thần của những kẻ kiêu hãnh, và ông bắt đầu cảm thấy giận dữ trước các trí thức phương Tây coi thường nước Nga. Nhưng dù muốn tranh cãi với khuynh hướng Tây hóa, ông vẫn là một sản phẩm của nền giáo dục và nuôi dưỡng theo kiểu phương Tây và vẫn thực hành một nghệ thuật phương Tây, nghệ thuật tiểu thuyết. Bút ký dưới hầm được sinh ra từ khao khát muốn viết một câu chuyện trong đó nhân vật đi qua mọi trạng thái tinh thần và ý thức, hoặc một mong ước khẩn thiết sáng tạo ra một nhân vật và một thế giới có thể giữ mọi mâu thuẫn này với nhau một cách thuyết phục.

Khi thoạt tiên ngồi xuống viết, tác giả không biết tác phẩm của mình sẽ dẫn đến đâu. Nhưng nếu ngày nay chúng ta chấp nhận rằng muốn đón nhận cái mùi của mình, rác rưởi của mình, thất bại của mình, nỗi đau của mình cũng là chuyện có thể xảy ra – nếu ta hiểu rằng việc thích bị hạ nhục cũng hợp logic – thì tức là chúng ta mắc nợ Bút ký dưới hầm. Chính từ sự lẫn lộn yêu ghét u ám và đọa đày của Dostoyevsky – sự gần gũi của ông với tư tưởng châu Âu và sự giận dữ của ông đối với tư tưởng ấy, những khao khát ngang bằng và đối lập nhau vừa muốn thuộc về châu Âu vừa chối từ nó – mà tiểu thuyết hiện đại tìm ra nguồn sáng tạo; và thật khuây khỏa biết bao khi nhớ chuyện là như thế.” (Orhan Pamuk, Những màu khác, Lâm Vũ Thao dịch, Nxb Văn học, 2013)

Cọ Hoang – William Faulkner

The Wild Palms (Cọ hoang) là tác phẩm văn học được xuất bản năm 1939 của nhà văn Mỹ được trao giải Nobel William Faulkner.

Trong cuốn sách này tác giả mang đến cho người đọc hai câu chuyện riêng rẽ về mặt văn bản nhưng về nội dung chúng lại có sự bổ trợ, soi rọi lẫn nhau một cách kín đáo và tinh tế.

Với hai câu chuyện đều là bi kịch, Faulkner đã rất tài tình và độc đáo trong cách diễn tả tâm lý căng thẳng, phức tạp và giằng xé của nhân vật cũng như sự biến động gây choáng váng của ngoại cảnh. Đặc biệt với những nhân vật chính là tù nhân, kẻ ngoại tình tác giả đã hướng người đọc đến với cái nhìn khách quan, nhân văn hơn là thành kiến và ghét bỏ bởi vì những con người được xã hội coi là tội lỗi ấy giúp chúng ta hiểu hơn về sự phức tạp của cuộc sống, về bản chất của con người, nhất là khi con người do lựa chọn hoặc vì bất đắc dĩ phải ở trên ranh giới mong manh giữa sự sống và cái chết, giữa căm ghét và tha thứ, giữa trống rỗng và khổ đau.

Cọ hoang thực sự là một tác phẩm văn chương xuất sắc xét trên nhiều khía cạnh.

Thuyết Hiện Sinh Là Một Thuyết Nhân Bản

Thuyết Hiện Sinh Là Một Thuyết Nhân Bản là văn bản tốc kí, được Sartre sửa lại, buổi thuyết trình được tổ chức ở Paris vào thứ Hai ngày 29 tháng Mười năm 1945 theo yêu cầu của Câu lạc bộ Maintenant, do Jacques Calmy và Marc Beigbeder lập ra trong thời kì Giải phóng, với mục đích “thúc đẩy hoạt động văn học và trí tuệ”; văn bản này được Nhà xuất bản Nagel ấn hành sau đó một năm. Tại sao tác giả của Tồn tại và Hư vô (1943) lại muốn người ta chấp nhận chủ nghĩa nhân bản trong học thuyết của mình?

Ta cần nhớ rằng hai tập đầu tiên của bộ Những con đường của Tự do ngay lần đầu xuất bản đã gây được tiếng vang cũng như xì-căng-đan về chúng. Chúng ta không cần bàn nhiều về chi tiết của bộ sách, trong tập Tuổi trưởng thành và trong Ân xá, đã khiến cho các nhà tư tưởng chính thống thời đó khó chịu. Nhân vật chính bị đánh giá là nhu nhược hay khờ khạo. Sartre viết: “Tôi nghĩ rằng điều gây khó chịu nhất về các nhân vật của tôi là sự sáng suốt của họ. Họ biết họ là ai và đó là điều họ chọn để tồn tại.” Dù thiếu bến đỗ và không tự tin, Mathieu rõ ràng ít có nét chung với mẫu nhân vật sử thi hay nhân vật tích cực; cái quý giá duy nhất của anh, trong cuộc tìm kiếm bền bỉ một đời sống tự do đích thực – mang âm hưởng của cuộc truy tầm triết học trong Tồn tại và Hư vô- chính là sự sáng suốt khô khan ấy, cũng là nỗi khổ của anh ta. Điều xảy ra đối với anh, hay điều anh làm không mấy thực tế; anh không bắt đầu từ cuộc sống thực. Điều mà người ta chưa thấy đầy đủ đó là tấn kịch của trí tuệ và luân lí của một ý thức đang hình thành, mà sự tiến triển của nó vẫn chưa dừng ở cuối quyển thứ hai.

Chắc chắn là vì cả hai quyển tiểu thuyết này, vả lại chúng còn có những người biện hộ nhiệt tình, dễ đọc hơn các công trình triết học, và việc xuất bản chúng làm cho thuyết hiện sinh của Sartre có tiếng vang xa rộng; những cuộc tranh luận xoay quanh những khẳng định của Sartre trở nên nặng nề và rối beng vì cái mà ngày nay người ta ắt phải gọi là hiện tượng truyền thông – quảng cáo thổi phồng và hổ lốn, thù địch công khai hay ngấm ngầm, lối thông thái rởm – mà các lí do của nó vẫn còn chưa rõ. Kết quả của điều này là sự xâm nhập gần như lẫn nhau: của người viết qua sự tai tiếng khiến anh ta phải sửng sốt, và của công chúng qua thuyết hiện sinh; những ngữ thức không nằm trong ngữ cảnh nào như “Địa ngục là người khác”, “Hiện hữu đi trước bản chất”, “Con người là một đam mê vô ích” tản mác trên các tờ báo theo lối giật gân, được coi như là các khẩu hiệu quái gở…

Đám Đông Cô Đơn – David Riesman

Thế giới phẳng là tuyên ngôn của thời đại khoa học kỹ thuật, khi mà người ta đang ngày càng tiến đến gần sự công bằng lý tưởng bởi thông tin và công nghệ. Nhưng thế giới phẳng đang cắt từng cá thể ra khỏi những giá trị xã hội đã vốn đã được xây dựng từ lâu, để những cá thể ấy cô đơn giữa đám đông.

Đám Đông Cô Đơn là một công trình nghiên cứu những vấn đề mà xã hội phải đối mặt trong từng bước chuyển mình. Kinh tế, chính trị, tâm lý đều liên quan mật thiết đến nhau trong hành trình bất tận con người phải tự nhận ra bản chất của mình, tự định dướng mình và tự điều chỉnh mình. Nếu không, họ sẽ bị những giá trị bên ngoài chi phối, tác động để rồi lạc lõng ngay giữa đám đông của mình.

Đám Đông Cô Đơn nghiên cứu bối cảnh của nước Mỹ nhưng không chỉ là câu chuyện của nước Mỹ. Đây còn là câu chuyện của mọi quốc gia, mọi người trẻ khi đang phải đối mặt với những lúc cô đơn trong cuộc sống.

Suối Nguồn

Suối Nguồn có hơn 6,5 triệu bản đã được bán trên khắp thế giới và tác phẩm đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ khác, trong đó có tiếng Việt.

Nhân vật chính của tác phẩm, Howard Roark, là một kiến trúc sư trẻ theo chủ nghĩa cá nhân, quyết chọn cho mình con đường tranh đấu dù đầy chông gai hơn là phải đem đam mê và quan điểm của mình ra để thỏa hiệp.

Tác phẩm theo dấu hành trình của anh trên con đường hoạt động kiến trúc theo trường phái hiện đại, trường phái mà anh cho là ưu việt hơn so với lối kiến trúc truyền thống mà hầu hết tất cả mọi người tôn thờ.

Bằng cách xây dựng những mối quan hệ với những nhân vật khác chung quanh Howard Roark, Ayn Rand lột tả nhiều hình mẫu nhân cách con người, tất cả đều khác với hình mẫu lý tưởng mà bà đặt vào Howard Roark. Bà miêu tả đám người kia là “second-handers” (“những người sống thứ sinh” – bản dịch Nhà xuất bản Trẻ) là những kẻ sống phụ thuộc, tồn tại nhờ vào người khác. Những mối quan hệ phức tạp giữa Howard Roark và những nhân vật khác, có người giúp, có người cản trở, thậm chí cả hai, làm cho tác phẩm rất giàu kịch tính và đậm tính triết lý.

Qua ngòi bút của Ayn Rand, Howard Roark trở thành hiện thân của linh hồn con người và cuộc đấu tranh của anh đại diện cho chủ nghĩa cá nhân đối lập với chủ nghĩa tập thể.