List sách

19 sách hay về học tập nên đọc

19 sách hay về học tập. Khuyên đọc quyển Làm sao học ít hiểu nhiều, Phương pháp học tập thông minh, và Tôi tự học.

Phương Pháp Học Tập Thông Minh

Phương Pháp Học Tập Thông Minh

  • Bạn cảm thấy bất lực trước những hành động quậy phá của con mình?
  • Bạn nghĩ con mình là một đứa trẻ thông minh nhưng nghịch ngợm?
  • Vậy làm gì để giảm bớt sự nghịch ngợm, và khai phá tố chất thông minh của con?

Cuốn sách này sẽ giúp bạn.

Phương pháp học tập thông mình là cuốn sách thật tuyệt đối với tất cả những ai đang có những đứa con thông minh nhưng nghịch ngợm.

Nội dung trong cuốn sách này rất dễ để cho các bậc cha mẹ làm theo nhằm xác định điểm mạnh và điểm yếu của con để kịp thời giúp con củng cố và bồi dưỡng những kỹ năng điều hành cần thiết. 

Làm Sao Học Ít Hiểu Nhiều

Làm Sao Học Ít Hiểu Nhiều

Học, học nữa, học mãi là cách duy nhất để một con người liên tục tiến bộ và không tụt hậu, đó là chân lý ai cũng biết. Vấn đề là, không phải ai cũng biết phải học như thế nào vừa tiết kiệm các nguồn lực quý báu như thời gian, tiền bạc và công sức mà vẫn đạt hiệu quả tối đa trong việc dung nạp các kiến thức mình cần.

Vấn đề này càng trở nên cấp thiết hơn khi một người bước vào giai đoạn trưởng thành, vừa phải ra đời đi làm lại vừa muốn tiếp tục học thêm nhiều kiến thức mới. Có một thực tế là nhiều người đi làm vẫn rất ham học, học rất nhiều mà không thu được kết quả mong muốn. Càng không đạt được kết quả mong muốn, lại càng cố học thêm nữa. Kết cục, họ luẩn quẩn trong một “đường hầm không lối thoát”, hoài phí thời gian, tiền bạc và công sức. Nguyên nhân suy cho cùng là vì ham học mà không biết cách học mà thôi.

Cuốn Làm sao học ít hiểu nhiều? của bác sĩ tâm thần nổi tiếng người Nhật Bản, Zion Kabasawa, ra đời chính là để phá vỡ vòng luẩn quẩn ấy. Bằng kiến thức uyên thâm về cơ chế tiếp nhận, hấp thu và xử lý thông tin của não bộ của hơn 30 năm nghiên cứu và giảng dạy về thần kinh và tâm lý học, bác sĩ Zion Kabawwasa sẽ lý giải tận cùng bản chất của việc học. Từ đó, ông đưa ra những hướng dẫn rất thực tiễn về phương pháp học để vừa tiết kiệm công sức vừa đạt hiệu quả tối đa.

Tôi Tự Học

Tôi Tự Học

Sách “Tôi tự học” của tác giả Nguyễn Duy Cần đề cập đến khái niệm, mục đích của học vấn đối với con người đồng thời nêu lên một số phương pháp học tập đúng đắn và hiệu quả. Tác giả cho rằng giá trị của học vấn nằm ở sự lĩnh hội và mở mang tri thức của con người chứ không đơn thuần thể hiện trên bằng cấp. Trong xã hội ngày nay, không ít người quên đi ý nghĩa đích thực của học vấn, biến việc học của mình thành công cụ để kiếm tiền nhưng thực ra nó chỉ là phương tiện để đưa con người đến thành công mà thôi. Bởi vì học không phải để lấy bằng mà học còn để “biết mình” và để “đối nhân xử thế”.

Cuốn sách này tuy đã được xuất bản từ rất lâu nhưng giá trị của sách vẫn còn nguyên vẹn. Những tư tưởng, chủ đề của sách vẫn phù hợp và có thể áp dụng trong đời sống hiện nay. Thiết nghĩ, cuốn sách này rất cần cho mọi đối tượng bạn đọc vì không có giới hạn nào cho việc truy tầm kiến thức, việc học là sự nghiệp lâu dài của mỗi con người. Đặc biệt, cuốn sách là một tài liệu quý để các bạn học sinh – sinh viên tham khảo, tổ chức lại việc học của mình một cách hợp lý và khoa học. Các bậc phụ huynh cũng cần tham khảo sách này để định hướng và tư vấn cho con em mình trong quá trình học tập.

Học Cách Học – Learning How To Learn

Học Cách Học – Learning How To Learn

Cách cho tâm trí lang thang để kích hoạt chế độ tập trung học tập;

  • Cách ra khỏi “tư duy lối mòn” để tư duy bứt phá;
  • Cách để biến một trí nhớ kém trở thành lợi thế tư duy;
  • Cách đơn giản nhưng đầy hiệu quả để đập tan sự trì hoãn, hãy dùng một quả cà chua (Pomodoro).

Đồng hành cùng khóa học nổi tiếng Học Cách Học, cuốn sách sẽ giúp bạn mở khóa não bộ, để việc học trở nên dễ dàng và thú vị.

Bí Kíp Học Tập Chuẩn Nhật

Bí Kíp Học Tập Chuẩn Nhật

“Hông có thời gian để học gì cả!”

“Đã quyết tâm là sẽ chăm chỉ ôn thi rồi, thế mà ba bốn ngày nay không học được chữ nào”

“Nghe tai nọ lại để lọt tai kia, chẳng nhớ được nội dung gì cả.”

“Sao mình học mãi mà cũng không vào? Mình già rồi chăng?”

“Cái này chán quá, chẳng muốn học gì hết!”

Bạn cũng từng trăn trở như vậy phải không? Việc học là vô cùng, kéo dài từ khi bắt đầu vào mẫu giáo và đến tận khi đã đi làm vẫn còn có những điều cần phải học hỏi. Tuy nhiên, để có hứng thú và học hành có hiệu quả thì cần phải có phương pháp.

Cuốn sách này được viết ra với mục đích chia sẻ kinh nghiệm học tập của tác giả – một người dành nhiều thời gian cho các hoạt động ngoại khóa nhưng vẫn thành công trong việc học.

Phương Pháp Học Tập Siêu Tốc

Phương Pháp Học Tập Siêu Tốc

Đã bao giờ bạn cảm thấy chán nản vì việc học hành quá vất vả và cực nhọc chưa? Phương pháp học tập siêu tốc sẽ là một cứu cánh giúp bạn thấy phấn chấn, vui tươi và say mê công việc học tập.

Cuốn sách không những bổ ích đối với học sinh, sinh viên, mà còn phù hợp với người học ở mọi lứa tuổi. Với những mẹo nhỏ, những gợi ý và những kỹ thuật đặc biệt, sách giúp bạn tiết kiệm thời gian, tăng cường khả năng lĩnh hội và ghi nhớ, đồng thời biến việc học thành một quá trình thú vị, hấp dẫn và bổ ích. Đọc sách sẽ khiến bạn thay đổi quan điểm và cách nhìn nhận về chính bản thân mình và về việc học tập. Bạn sẽ phát hiện ra khả năng học tập tiềm tàng trong mình, để rồi sẽ thấy việc học thật dễ dàng và hứng thú.

Sách được trình bày một cách đặc biệt, bên trái là những trang kín chữ như những cuốn sách khác, còn bên phải là những hình vẽ, sơ đồ, ký hiệu, v.v…

Người Thông Minh Học Tập Như Thế Nào

Người Thông Minh Học Tập Như Thế Nào

Cuốn sách này được viết nhằm mục đích rất đơn giản: thay đổi những quan niệm về phương pháp học tập nhằm tạo ra một phong cách học tập nhanh, hiệu quả, toàn diện, có năng suất cao, và thú vị hơn nhiều những gì bạn đã biết. Hệ thống các phương pháp học tập đỉnh cao được miêu tả ở đây là tập hợp cách thức bạn có thể sử dụng để đạt được những kỹ năng học tập rộng, sâu và phù hợp với cá nhân hơn bất cứ phương pháp nào bạn từng thử nghiệm trong quá trình học tập trước đây.

Phương pháp học tập đỉnh cao là cách thức học tập mới mẻ ngày càng được các nhà giáo dục công nhận là cần thiết cho mọi cá nhân. Đây là một chương trình tự định hướng sự phát triển của mỗi cá nhân. Điều đó nghĩa là nắm bắt những kỹ năng mới để hiểu bản thân mình và thế giới – thứ tài sản đích thực mà có thể bạn chưa bao giờ đánh mất. Những kỹ năng học tập đầy hiệu quả dựa trên khám phá mới về cách thức hoạt động của não bộ và các phương pháp bạn áp dụng khám phá đó cho phong cách học tập của riêng mình.

7 Chiến Lược Học Tập Thay Đổi Tương Lai

7 Chiến Lược Học Tập Thay Đổi Tương Lai

Càng học lên cao, khả năng tiếp nhận và xử lý kiến thức của chúng ta càng có xu hướng sụt giảm. Khi số môn học ngày càng tăng và khối lượng kiến thức ở từng môn cũng ngày một “phình to”, rất dễ hiểu nếu bạn bị quá tải. Nhưng hãy yên tâm, bạn không phải người duy nhất gặp khó khăn.

Để xử lý được lượng bài vở chất chồng, điều bạn cần không phải là cố gắng nhồi nhét “vô tội vạ”, “được đâu hay đó”…; mà là thực hành những chiến lược học tập thông minh. “7 chiến lược học tập thay đổi tương lai” là cuốn sách giúp bạn hiện thực hóa được mục tiêu đó. Qua từng chương, bạn sẽ khám phá được động lực học tập của bản thân, làm thế nào để tận dụng tối đa thời gian, để ghi tốt, học nhanh và nhớ lâu hơn, xây dựng tư duy phản biện…

Không chỉ giải quyết những nỗi lo nhất thời của bạn về bài kiểm tra sắp tới hay thành tích cuối năm học, “7 chiến lược học tập thay đổi tương lai” còn là công cụ ngắn gọn và dễ áp dụng nhất để bạn tiếp tục nâng cao kỹ năng chuyên môn – kể cả khi đã rời ghế nhà trường. Đảm bảo cho bạn một tương lai tươi sáng, được xây dựng vững chắc từ tri thức hôm nay – đó chính là mục đích lớn nhất của cuốn sách “nhỏ nhưng có võ” này.

Hướng Dẫn Học Tập Bản Tổng Quát

Hướng Dẫn Học Tập Bản Tổng Quát

Cuốn sách “Hướng dẫn học tập Bản tổng quát” được Bộ Giáo dục Nhật Bản soạn thảo năm 1947, khi nước Nhật thất bại trong Thế chiến thứ 2. Lúc này, giáo dục Nhật Bản đặt ra yêu cầu có bước thay đổi toàn diện so với trước đó. Trước đó mục tiêu của giáo dục Nhật Bản là tạo ra những con người trung thành tuyệt đối với Thiên Hoàng, sau chiến tranh mục tiêu của giáo dục Nhật Bản cần phải tạo ra con người tự chủ, có chính kiến trước các vấn đề của thời cuộc, để tái thiết lại đất nước Nhật Bản.

Cuốn sách với tư cách là lý luận chung, đưa ra mục tiêu giáo dục nào cần tư duy trong tình hình xã hội hiện tại. Tiếp đó đưa ra khóa trình giáo dục mới đồng thời trình bày khái quát về sự phát triển của đời sống học sinh, phương pháp hướng dẫn và phương phát kiểm tra khảo sát kết quả hướng dẫn.

Mặc dù cuốn sách ra đời năm 1947 ở Nhật, nhưng vẫn là những vấn đề có ý nghĩa với xã hội Việt Nam hiện nay. Đặc biệt, tháng 12/2018, Bộ GD-ĐT công bố Chương trình của các môn học và hoạt động giáo dục trong chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương trình dự kiến sẽ được bắt đầu triển khai trên cả nước từ năm học 2019-2020 với lớp 1 của bậc Tiểu học, từ năm học 2020-2021 với lớp 6 của bậc THCS và từ năm học 2021-2022 với lớp 10 của bậc THPT. Cuốn sách là nguồn tài liệu tham khảo cho các thầy cô giáo, và những người làm về công tác giáo dục cũng như những người quan tâm đến giáo dục.

Xây Dựng Xã Hội Học Tập

Xây Dựng Xã Hội Học Tập

Từ khi được xuất bản, cuốn sách Xây dựng xã hội học tập: Cách tiếp cận mới cho tăng trưởng, phát triển và tiến bộ xã hội đã trở thành một tài liệu hữu ích cho độc giả – những người luôn dành sự ủng hộ đối với những chính sách thúc đẩy sự tiến bộ về khoa học và công nghệ của chính phủ. Cuốn sách là một tác phẩm đầy thuyết phục cho thấy mức sống của chúng ta được cải thiện đáng kể như thế nào là kết quả của việc học cách để học tập, và đưa ra những lý giải làm thế nào mà các quốc gia phát triển và các quốc gia đang phát triển đều có thể xây dựng được một nền kinh tế học tập kiểu mới.

Với lối viết gần gũi, dễ hiểu, cuốn sách Xây dựng xã hội học tập: Cách tiếp cận mới cho tăng trưởng, phát triển và tiến bộ xã hội (Ấn bản dành cho độc giả) đã truyền tải được thông điệp chính cũng như những phương hướng về mặt chính sách..

Khuyến Học

Khuyến Học

Khuyến học không phải là tác phẩm đồ sộ và sâu sắc nhất của ông nhưng lại là tác phẩm có ảnh hưởng sâu rộng nhất đến công chúng Nhật Bản. Khi mới được in lần đầu, cuốn sách này có một số lượng ấn bản kỷ lục là 3,4 triệu bản, trong khi dân số Nhật Bản thời đó chỉ khoảng ba mươi lăm triệu người. Chỉ riêng điều đó đã cho thấy đây thực sự là cuốn sách gối đầu giường của mọi người dân Nhật trong thời kỳ Duy Tân. Kể từ năm 1942 đến năm 2000, riêng nhà xuất bản Iwanami Bunko cũng đã tái bản đến bảy mươi sáu lần.

Trong cuốn sách này, Fukizawa Yukichi đề cập tinh thần cơ bản của con người và mục đích thực thụ của học vấn. Với các chương viết về sự bình đẳng, quyền con người, ý nghĩa của nền văn học mới, trách nhiệm của nhân dân và chính phủ trong một quốc gia pháp trị khuyến học đã làm lay chuyển tâm lý người Nhật Bản dưới thời Minh Trị. Với tuyên ngôn “trời không tạo ra người đứng trên người và cũng không tạo ra người đứng dưới người”, Fukuzawa Yukichi đã gây kinh ngạc và bàng hoàng – như “không tin vào tai mình” – cho đa số người Nhật Bản vốn bị trói buộc bởi đẳng cấp, thân phận, quen phục tùng phó mặc và e sợ quan quyền suốt hàng trăm năm dưới chính thể phong kiến Mạc phủ. Ông khẳng định mọi người sinh ra đều bình đẳng và nếu có khác biệt là do trình độ học vấn..

Học Như Einstein

Học Như Einstein

Kỹ năng học hiệu quả là một trong những siêu năng lực tuyệt vời mà bất kỳ ai cũng có thể gặt hái được. Và bạn cũng không phải ngoại lệ, dù cho bạn luôn tự ti mình có trí thông minh thiên phú, dù cho bạn không phải người chăm và yêu thích việc học.

Cuốn sách Học Einstein tập hợp những bí quyết học tập giúp bạn ghi nhớ nhiều hơn, học nhanh hơn, có thể đạt được kết quả tốt hơn trong thời gian ngắn nhất.

Mật Mã Tài Năng

Mật Mã Tài Năng

Bí mật của tài năng là gì? Chúng ta có thể khám phá nó ra sao? Trong cuốn sách đi sâu nghiên cứu này, nhà báo – tác giả có sách bán chạy nhất theo bình chọn của Thời báo New York – Daniel Coyle sẽ cung cấp cho các bậc phụ huynh, giáo viên, huấn luyện viên, doanh nhân – và mọi người khác nữa – các công cụ để có thể tận dụng tối đa các tiềm năng của chính bản thân và mọi người.

Dù bạn đang huấn luyện cho một đội bóng bầu dục hay dạy một đứa trẻ chơi đàn piano, viết tiểu thuyết hay cố gắng cải thiện cú vung gậy trong môn bóng chày thì cuốn sách mang tính cách mạng này sẽ chỉ cho bạn biết cách nuôi dưỡng và phát triển tài năng thông qua việc khai thác và sử dụng một cơ chế mới được khám phá của não bộ.

Dựa trên những thành tựu xuất sắc của ngành thần kinh học và nghiên cứu mới nhất trong quá trình đi tới 9 địa chỉ sản sinh ra rất nhiều tài năng của thế giới – từ sân bóng chày ở vùng Ca-ri-bê đến học viện âm nhạc cổ điển phía bắc New York – Coyle đã chỉ ra 3 yếu tố then chốt cho phép bạn phát triển tài năng và tối ưu hóa khả năng của mình trong các lĩnh vực thể thao, nghệ thuật, âm nhạc, toán học hay bất kỳ điều gì khác.

Kỹ Năng Học Tập Theo Phương Pháp Buzan

Kỹ Năng Học Tập Theo Phương Pháp Buzan

Bộ não của bạn là một bộ xử lý siêu mạnh có khả năng tạo ra vô số ý tưởng liên kết nhau. Nếu bạn biết cách khai thác nó thì học tập sẽ không còn là công việc đầy lo âu và căng thẳng mà trở nên nhanh chóng, dễ dàng và hiệu quả.

Sách hướng dẫn kỹ năng học tập theo phương pháp Buzan sẽ giúp bạn:

  • Tìm ra con đường học tập hiệu quả nhất
  • Có khả năng đọc 1.000 từ mỗi phút
  • Nâng cao khả năng tập trung và hiểu
  • Ghi chú hiệu quả hơn khi nghe giảng và đọc
  • Ghi nhớ và nhớ lại hiệu quả nội dung đã học
  • Ôn tập một cách khoa học nhưng vẫn có những phút “giải lao” thoải mái
  • Tự tin chuẩn bị cho việc học, thi cử và kiểm tra

20 Giờ Đầu Tiên – Cách Học Nhanh Bất Cứ Thứ Gì

20 Giờ Đầu Tiên – Cách Học Nhanh Bất Cứ Thứ Gì

Cuốn sách này là cách tiếp cận mang tính hệ thống đối với vấn đề học kỹ năng mới nhanh nhất có thể. Phương pháp mang tính phổ quát. Vấn đề không phải là bạn muốn học ngoại ngữ, viết tiểu thuyết, vẽ chân dung, khởi nghiệp hay lái máy bay. Nếu bạn đầu tư ít nhất 20 tiếng để học những điều cơ bản của một kỹ năng, bạn sẽ ngạc nhiên với mức độ thành thạo mà bạn có thể đạt được.

Bất kể kỹ năng bạn muốn học là gì, cuốn sách này cũng sẽ giúp bạn đạt được kỹ năng đó với ít thời gian và năng lượng lãng phí hơn. Chỉ cần một chút nỗ lực tập trung, có chiến lược, bạn sẽ thấy mình nhanh chóng tiến bộ mà không thất vọng..

Bí Quyết Học Đâu Nhớ Đó

Bí Quyết Học Đâu Nhớ Đó

Quyển sách này sẽ thay đổi cuộc đời bạn. Nó sẽ giúp bạn học hành tấn tới, học đâu nhớ đó hay xuất sắc vượt qua các kỳ thi, nhưng lợi ích thật sự từ quyển sách vượt xa hơn thế nhiều – một khi vận dụng tốt các phương pháp trong sách này, bạn sẽ khai thác triệt để tiềm năng của bộ não mình.

Rèn luyện trí nhớ đồng nghĩa với việc tổ chức lại cách thức tư duy, phát triển sự sáng tạo, mài dũa các kỹ năng học tập – đồng thời nâng cao dần những chuẩn mực cuộc sống và những đỉnh cao bạn có thể chinh phục. Bởi thế, luyện trí não không chỉ đơn thuần là cách để học tốt hơn mà còn là bước khởi đầu cho một cuộc đời mới..

Luật Trí Não

Luật Trí Não

Tất cả chúng ta đều muốn biết điều gì thực sự xảy ra bên trong bộ não của mình. Các nhà khoa học về trí não đã phát hiện ra rất nhiều điều, và họ mong muốn mỗi nhà lãnh đạo doanh nghiệp và nhân viên công ty, các bậc cha mẹ và giáo viên, học sinh, sinh viên… cần phải biết:

  • Chúng ta học như thế nào?
  • Giấc ngủ và sự căng thẳng ảnh hưởng thế nào đến sức mạnh trí não của chúng ta?
  • Tại sao thực hiện nhiều nhiệm vụ cùng một lúc mà lại là điều không tưởng?
  • Tại sao chúng ta lại rất dễ quên?
  • Có thật là nam giới và nữ giới có bộ não khác nhau không?

Cuốn Luật trí não của tác giả John Medina là một bài giảng sống động về quy luật của trí não.

Trong cuốn sách, tác giả sẽ chỉ ra cho bạn rằng: Khoa học trí não có thể gây ảnh hưởng đến cách chúng ta dạy dỗ trẻ em và cách chúng ta làm việc như thế nào? Sau đó, tác giả đã đề xuất với chúng ta những ý tưởng gì để khai thác và phát huy triệt để sức mạnh trí não trong cuộc sống hằng ngày..

Bí Quyết Học Gì Giỏi Nấy – Chiến Thuật Giúp Tự Học Thành Công

Bí Quyết Học Gì Giỏi Nấy – Chiến Thuật Giúp Tự Học Thành Công

Hầu hết chúng ta đều nghĩ rằng mình đã biết cách học, chỉ là năng lực kém cỏi nên mới học tập và làm việc kém. Sự thật không phải vậy. Lý do khiến thành tích không tốt không nằm ở năng lực, mà là do chúng ta chưa có cách tiếp thu thông tin hiệu quả, chưa biết cách biến kiến thức thành kỹ năng thực tế cho bản thân.

Với “Bí quyết học gì giỏi nấy”, tác giả Peter Hollins sẽ chỉ ra những qua niệm sai lầm về tự học, đồng thời giới thiệu đến bạn bốn bí quyết học tập chắc thắng và các mẹo tiếp thu, giúp việc học vừa hiệu quả vừa nhẹ nhàng và không còn “đáng sợ” như lâu nay.

Các Công Dụng Của Đại Học

Các Công Dụng Của Đại Học

Các công dụng của đại học, The Uses of the University, của học giả và một nhà lãnh đạo giáo dục đại học hàng đầu của Hoa Kỳ, Clark Kerr, là quyển sách “kinh điển”, lôi cuốn và ấn tượng phản ảnh sự phát triển thần kỳ của đại học Hoa Kỳ trong thời kỳ cực thịnh của nó sau Thế chiến thứ hai, với những ưu và khuyết điểm, sau khi tên tuổi của nền đại học Đức bên kia bờ Đại Tây Dương suy tàn. Nó có thể được xem là “văn phạm của đại học hiện đại Hoa Kỳ”. Quyển sách của Kerr, như cựu chủ tịch đại học Chicago Hanna H. Gray viết năm 2012, “là quyển sách hay nhất về giáo dục đại học Mỹ được viết trong thế kỷ hai mươi”.

Quyển sách rất cần thiết cho những ai muốn hiểu biết về lịch sử đại học Hoa Kỳ trong thời kỳ vàng son, những logic tất yếu của nó, cũng như những vấn đề nó đối mặt – trong khuôn khổ lịch sử giáo dục đại học thế giới xưa và nay. Clark Kerr nghiên cứu các sự biến đổi của đại học qua thời gian và không gian bằng cách xem lại lịch sử của nó và tập trung vào ba phương diện chính của cuộc tiến hóa: sứ mệnh mới của nó (tạo ra tri thức cho nền kinh tế dựa trên tri thức), mô hình tài trợ mới của nó (đại học với tài trợ liên bang, federal grant university) và cơ cấu mới của nó (sự phân mảnh của đa đại học). Ông cũng đề cập đến những khía cạnh sử dụng tốt đại học, và cảnh báo những sự lạm dụng nó dưới các hình thức. Vai trò lãnh đạo của Mỹ có được như trong thế kỷ hai mươi, như tác giả nói, là dựa trên “sự sử dụng tốt tri thức”, và trên hết, thông qua hệ thống các đại học nghiên cứu.

Hiểu biết vai trò và những đóng góp quyết định của đại học vào các xã hội phát triển sẽ giúp người ta thấy rõ hơn sự lạm dụng, hay sự trì trệ của các đại học còn đang diễn ra tại nhiều quốc gia đang phát triển có những giam hãm chính trị.

Tuy đại học là sản phẩm trí tuệ của Tây Âu thời Trung cổ, nhưng sau đó phát triển khắp nơi trên thế giới, sang các nước như Nhật Bản, Trung Hoa, Ấn Độ trong thế kỷ 19. Ngày nay nó chiếm giữ vai trò quan trọng hơn bao giờ hết trên thế giới.

Cùng danh mục

Leave a Reply / Feedback

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Back to top button